پیشینه دانش صدا در ایران
«صدا» پدیده‌ای است که همواره در زندگی انسان حضور داشته است. بنابراین با اینکه دانش صدا (اکوستیک) به عنوان مقوله‌ای از علوم تجربی کمی بیش از صد سال قدمت دارد، توجه به آن از دیرباز در همه فرهنگ‌ها به شکل‌های مختلف دیده می‌شود. شاید بتوان به دلیل حضور پررنگ موسیقی در همه فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری، اکوستیک موسیقی را قدیمی‌ترین شاخه اکوستیک دانست. اما از آنجا که فضای معمارانه نیز همراه همیشگی زندگی انسان بوده، تأثیر متقابل صدا و فضا یعنی اکوستیک معماری نیز از دیرباز امری شناخته شده (البته نه به صورت علمی) بوده است. گفتار و پرداختن به مسائل صوتی آن نیز، به خصوص در زمینه ادبیات، در همه فرهنگ‌ها حضور دارد. اما اکوستیک روانی (به صورت علمی) و صدابرداری مقوله‌های جدیدتری از دانش اکوستیک هستند که قدمت آنها به یکی دو قرن اخیر برمی‌گردد. در ایران نیز سابقه و قدمت قابل توجهی در هرکدام از این شاخه‌ها وجود دارد.
مهمانی شاهزاده جوان. تصویر 217 از کتاب:
Persian Painting in the India"
Office Library”, B.W.Robinson
صفحه‌ای از نسخه خطی چاپ‌شده «رساله در موسیقی»
تألیف بنایی، صفحه 62
سازسازی به عنوان بخشی از اکوستیک موسیقی از حدود 6000 سال پیش تا کنون در ایران در بین تندیس‌های باستانی، سنگ‌نگاره‌ها، مینیاتورها و عکس‌ها و کتاب‌های قدیمی قابل پیگیری است.
درباره مباحث مربوط به اصوات موسیقایی که در گذشته عموماً به عنوان بخشی از ریاضیات به آن پرداخته می‌شده است نیز بیش از هزار سال منابع مکتوب در ایران وجود دارد. کتاب‌هایی چون «موسیقی کبیر» فارابی، «شفا»ی ابن سینا، «الادوار» صفی‌الدین ارموی و «مقاصدالالحان» و «جامع الالحان» عبدالقادر مراغه‌ای از این دست کتاب‌ها هستند. این منابع در دوره معاصر به همت افرادی چون دکتر مهدی برکشلی و دکتر خسرو مولانا مورد بررسی و مطالعه عمیق قرار گرفته‌اند.
گفتار که در ایران با شعر و ادبیات پیوند خورده است، در زمینه صداشناسی نیز پیشرو بوده، اولین کتاب آواشناسی گفتار در دنیا کتاب «مخارج الحروف» نوشته ابن‌سینا است.
جذب‌کننده‌های کاوکی چینی‌خانه (اتاق موسیقی) عالی‌قاپو
منبع: Wikipedia.org
درباره چگونگی پرداختن به اکوستیک معماری در معماری گذشته ایران اطلاعی در دست نیست. اما طرح منحصربه‌فرد «چینی‌خانه عالی‌قاپو» در دنیا، به عنوان فضایی برای اجرای موسیقی ایرانی، نشان می‌دهد که صدا امری ناشناخته برای معماران ایرانی نبوده است. حضور چنین بناهایی در ایران نیاز به مطالعات گسترده در زمینه شناخت نقش صدا در معماری ایرانی را آشکار می‌کند. پرداختن به این دانش به صورت علمی در ایران، با فعالیت افرادی چون دکتر مهدی برکشلی شروع شد. اولین مقالاتی که درباره اکوستیک معماری در ایران می‌شناسیم از اوست. این مقالات با عنوان «تحقیقات علمی درباره آکوستیک تأترهای قدیم» در مجله موسیقی شماره 5 (سال 1335) و «اصلاح آکوستیک تالار» در مجله موسیقی شماره 10 (سال 1336) چاپ شده است. پس از او افرادی چون دکتر غلامعلی لیاقتی و دکتر خسرو مولانا به‌طور جدی به مباحث تئوری و طراحی در این زمینه پرداخته‌اند.
از همان ابتدای ضبط موسیقی در دنیا، یعنی از اواخر دوره قاجار، در ایران نیز افرادی مانند دوست‌محمدخان معیرالممالک شروع به ضبط موسیقی کردند. به همین دلیل در ایران نمونه‌هایی از ضبط لوله‌های فونوگراف، صفحه گرامافون و...، که گاه در جهان منحصربه‌فردند، وجود دارد که می‌تواند به عنوان میراث صوتی ایران استخراج شده، مورد بررسی قرار گیرد.
در زمینه مبانی اکوستیک و فیزیک صوت (به‌صورت مدرن) در ایران نیز قدیمی‌ترین منبع در دسترس کتاب سه‌جلدی «اکوستیک» نوشته دکتر ضیاءالدین اسمعیل‌بیگی است. پس از آن نیز معدود کتاب‌هایی به صورت تخصصی در این زمینه ترجمه و تألیف شد، اما همچنان نیاز به منابع پربارتر احساس می‌شود.